Energietransitie 2024: Welke richting gaan we uit voor de voedingssector?

Start-event Rethink Energy 4 Food - FlandersFOOD-Flux50: vaststellingen en toekomstige inzichten

1. De interesse van de voedingssector voor energietransitie blijft hoog

Hoewel het aantal deelnemers aan dit netwerkevenement rond energietransitie niet het niveau van het kickoff event in december 2022 overtrof, bleef de interesse groot, met zo’n honderd aanwezigen. Dit wijst erop dat ondanks de lagere gas- en elektriciteitsprijzen, de overtuiging binnen de industrie, dienstverleners en machinebouwers nog steeds leeft dat samenwerking en interacties tussen stakeholders noodzakelijk zijn.

2. Het pad naar een koolstofarme voedingsindustrie is concreter geworden: Elektrificatie

Het traject naar een koolstofarme voedingsindustrie is duidelijker geworden, vooral met de focus op elektrificatie. In vergelijking met het programma van december 2022 is vast te stellen dat het onderwerp waterstof is verdwenen en dat de nadruk nu sterk ligt op elektrificatie via MVR, stoomcompressoren en warmtepompen, zoals benadrukt door Tom Quintelier van Fevia tijdens zijn keynote in april 2024.

3. Machinebouwers, industrie en overheid vinden elkaar in de ontwikkeling van de hoge temperatuur warmtepomp

De Tiense Suikerraffinaderij deelde hun ambitieuze investeringsplan om hun CO2-uitstoot aanzienlijk te verminderen. Terwijl GEA Heating & Refrigeration Technologies eerder sprak over testfaciliteiten in Denemarken voor de demonstratie van de hoge temperatuur warmtepomp, zijn we nu al bezig met de constructie van een 4 MW hoge temperatuur warmtepomp in Tienen, België. Dankzij een samenwerkingsverband tussen industrie en machinebouwers binnen een Europees onderzoeksproject is de implementatie van deze technologie aanzienlijk versneld.

4. De energietransitie is meer dan de inzet van MVR en warmtepomp

De energietransitie in de voedingssector is ruimer dan de inzet van MVR en warmtepomp. Machinebouwers zetten ook in op het verder elektrificeren van productieprocessen. Het bedrijf CEE stelde het elektrificeren voor van koffie branden. Door het batchproces om te bouwen naar een continue proces kon de temperatuur verlaagd worden en het roosteren verder gefinetuned worden. De koffie RAY & JULES is het mooie resultaat van die innovatie. Naast de omschakeling van een batch naar een continue proces is de omschakeling van gasgestookt naar elektrische weerstandverwarming een goede stap naar koolstof arme productieprocessen in de voedingssector. Door de omschakeling van batch naar continue proces is het aansluitvermogen lager.

Daarnaast werd de microgolf test faciliteit van VIVES expertisecentrum agro- en biotechnologie nog eens in de kijker gezet, benieuwd wat voor schaalbare toepassingen uit het lopende onderzoekproject zullen komen.

5. De volatiliteit van gas en elektriciteit en de verhouding tussen de gas en electra prijs leidt tot complexe beslissingsprocessen

Het verhaal van Alpro in Wevelgem stemt tot nadenken. Op die site kan het team die instaat voor de nutsvoorzieningen met reden trots zijn op wat ze elke dag doen door de inzet van een heel scala aan warmtebronnen: gasgestookte stoomketel, E-boiler, warmtepomp en WKK. Via stratificatietanken en algoritmes rond prijsvorming wordt optimaal ingezet op de volatiliteit van elektriciteit en de spread tussen gas en electra prijzen. Het verhaal maakt duidelijk dat de industrie een sleutelrol speelt in de net balancering alsook in de stabilisatie van de markprijs. Anderzijds zullen het eerder kapitaalkrachtige bedrijven zijn die kunnen inzetten op de verschillende technologieën en die investeringen terug verdienen.

Voor de KMO liggen de zaken anders. Door de verdere elektrificatie van de industrie staan netbeheerders als Fluvius en Elia voor grote investeringen die het relatieve aandeel van de vaste kosten, zoals transmissie-, distributiekosten en accijnzen, verder zal doen toenemen. De prijs van elektriciteit zal ook in de toekomst gestaag stijgen en de focus ligt voor de KMO eerder op rationeel energiegebruik dan rekening te houden met de korte termijn prijsfluctuaties.

6. Koude- en warmte opslag is een belangrijke stap naar energie-efficiëntie

Charles D’hulster van SKT deelde een inspirerend verhaal over drie generaties van groei. Hieruit bleek dat het centraliseren van de vraag naar koude en warmte de meest effectieve aanpak is. De gelijktijdige productie van koude en warmte biedt aanzienlijk potentieel. Met gedegen proceskennis, grondige inventarisaties zoals energie-massabalansen en het gebruik van de pinch methodologie, kunnen we nog veel winst behalen op het gebied van energie-efficiëntie.